Ի՞նչ Պատահեցաւ Այս Շաբաթ Հայոց Պատմութեան Մէջ

ՀՐԱՉԵԱՅ ՂԱՓԼԱՆԵԱՆ (ծնունդ՝ 14 Նոյեմբեր, 1923)

Հրաչեայ Ղափլանեան Խորհրդային Հայաստանի թատերական անուանի բեմադրիչներէն մէկը եղած է։ Անոր հիմնած Երեւանի դրամատիկական թատորնը այժմ կը կրէ Ղափլանեանի անունը։

Ծնած է 14 Նոյեմբեր, 1923ին, Լոռիի մարզի Գարգառ գիւղին մէջ։ 1935ին սկսած է մանկական դերեր խաղալ պատանի հանդիսատեսի թատրոնին մէջ։ 1940ին աւարտած է Երեւանի պետական գեղարուեստա-թատերական հիմնարկը։

Մասնակցած է Բ. Աշխարհամարտին, ուր ծանրօրէն վիրաւորուած է, բայց յետոյ վերադարձած է ռազմադաշտ մինչեւ 1945։ Պարգեւատրուած է շարք մը մարտական շքանշաններով եւ մետալներով։ Երեւան վերադարձին, շարունակած է դերասանական գործունէութիւնը մինչեւ 1950։ 1952-1954 թուականներուն, Ղափլանեան ուսանած է Մոսկուայի գեղարուեստի թատրոնին մէջ։

Գլխաւոր բեմադրիչը եղած է Երեւանի պատանի հանդիսատեսի թատրոնին (1953-1956 եւ 1959-1962), Գաբրիէլ Սունդուկեանի անուան ակադեմական թատրոնի (1959-1962) եւ Ա. Սպենդիարեանի անուան օփերայի եւ պալէի ազգային թատրոնի (1962-1965)։ Ներկայացումներ բեմադրած է նաեւ Մոսկուայի շարք մը թատրոններու մէջ։

1966-1988 թուականներուն Հայաստանի Թատերական Գործիչներու Միութեան նախագահը հանդիսացած է։ Հիմնած է Երեւանի տրամաթիք թատրոնը եւ դասաւանդած՝ Երեւանի պետական գեղարուեստա-թատերական հիմնարկին մէջ։ Բեմադրած է հայ, ռուս եւ միջազգային զանազան թատերագիրներու հանրայայտ գործեր, ոմանք՝ իր իսկ բեմականացումով։

Արժանացած է զանազան կոչումներու՝ Հայաստանի վաստակաւոր արուեստագէտ (1954), արուեստի վաստակաւոր գործիչ (1961) եւ ժողովրդական արուեստագէտ (1966)։ 1971ին դարձած է Խորհրդային Միութեան ժողովրդական արուեստագէտ։ Շահած է Հայաստանի պետական մրցանակը երկու անգամ (1975 եւ 1979), ինչպէս եւ Խորհրդային Միութեան պետական մրցանակը (1978)։

Հրաչեայ Ղափլանեան մահացած է 17 Օգոստոս, 1988ին, Երեւանի մէջ։ Թաղուած է Կոմիտասի անուան պանթէոնին մէջ։