ԱՋԸ ԵՒ ՁԱԽԸ
«Տէրը համբարձաւ երկինք ու բազմեցաւ Աստուծոյ աջ կողմը» (Մկ 16:19)։ Ահա մէկը այն բազմաթիւ օրինակներէն, երբ մարդկային մտածողութեան մէջ աջ-ը կապուած է դրական գաղափարին, իսկ ձախ-ը, որպէս հակադրութիւն, ժխտական բնոյթ ունի։ Այդ մտածողութիւնը, բնականաբար, ցոլացած է լեզուին մէջ։ Անգլերէնի right բառը, օրինակ, կը նշանակէ թէ՛ «աջ» եւ թէ՛ «ուղիղ, շիտակ»։
Հայերէնի պարագային, ունինք առաջ բառը, որ իր կազմութեամբ կը նշանակէ «դէպի աջ» (առ-աջ), բայց կը թելադրէ դէպի առջեւ երթալու գաղափարը, ու անով կազմուած է յառաջդիմութիւն («դէպի դիմել») բառը։ Եւ որովհետեւ յառաջդիմութիւնը անբաժան է ժամանակէն, առաջը աշխարհաբարի մէջ նաեւ կը նշանակէ «նախ, նախապէս» ։ Նախապէս ըլլալու գաղափարին արտայայտութիւնն է առաջին (առ-աջ-ին) բառը, որմէ բխած է առաջնորդ (առաջ(ի)ն-որդ)։
Անշուշտ, պատահական չէ, որ եթէ գործ մը լաւ ընթացքի մէջ է, ուրեմն յաջող (յ-աջ-ող) է, իսկ գործի մը օգնութիւնը բերողը կը կոչուի աջակից։
Այս բառերուն կառուցուածքը փոփոխութեան ենթակայ չէ, եւ բնական է, որ աջը պիտի շարունակէ վայելել իր առանձնաշնորհեալ տեղը։ Աջի ու ձախի հանդէպ գոյութիւն ունեցող նախապաշարումներու մաս կը կազմէր մինչեւ քանի մը տասնամեակ առաջ գոյութիւն ունեցող սովորութիւնը՝ ձախլիկ մանուկներուն պարտադրել աջով գրելը։ Սակայն, այս սովորութեան հակամանվարժական բնոյթը լայնօրէն ապացուցուած է։ Եւ եթէ նկատի ունենանք, որ աշխարհահռչակ ձախլիկներ եղած են՝ Արիստոտելէն ու Լէոնարտօ տա Վինչիէն մինչեւ Նափոլէոն եւ Տիէկօ Մարատոնա, կարելի է ըսել, թէ յաջողութիւնը ձեռքի կամ ոտքի ուղղութեան հետ կապուած չէ, իսկ եթէ ձախողութիւն (ձախ-ողութիւն) մը ըլլայ, պատճառը պէտք է փնտռել ուրիշ տեղ։