(Առաջնորդ Սրբազան Հօր քարոզը, 24 Ապրիլ)
Այսօր, մեր Տիրոջ Յիսուս Քրիստոսի սուրբ Յարութեան ութերորդ օրը կոչուած է Նոր Կիրակի։ Նորութիւն՝ որ կը բխի թափուր գերեզմանէն եւ Յարուցեալէն, որուն զոհաբերական սէրը նորոգեց ստեղծագործութիւնը, հաշտեցուց Աստուած մարդկութեան հետ։ Եկեղեցւոյ Հայրերը այս օրը Նոր անուանելով, մեր ուշադրութիւնը կը կեդրոնացնեն նորոգման երեւոյթին վրայ, որ Արարիչին կողմէ տնօրինուած բնականոն սկզբունքը կը յայտնաբերէ մայր բնութեան, որ շարունակաբար կեանք կը ծննդաբերէ։ Այս հասկացողութեամբ Աստուծոյ սիրոյն մէջ արմատաւորուածներս մենք զմեզ նորոգելով, կը թարմացնենք մեր ինքնութիւնը եւ կը պտղաւորենք մեր առաքելութիւնը որպէս հարազատ որդիները Աստուծոյ։
Այսօր, համաձայն Յովհաննէս Աւետարանիչի հայթայթած ժամանակագրութեան, մեր Տէրը Յիսուս Քրիստոս անգամ մը եւս Վերնատան մէջ կ՛երեւի Առաքեալներուն, որովհետեւ առաջին անգամ (Յհ 20.19), Թովմաս բացակայած ըլլալով, կասկածած էր Երկնաւոր Վարդապետի Յարութեան մասին Աշակերտներուն վկայութիւնը, թէ Զինք տեսած եւ հետը խօսած էին։
Թովմասի կասկածը աննախընթաց չէր։ Երբ Մարիամ Մագթաղենացի Աշակերտներուն հետ բաժնած էր բարի լուրը, թէ ինք տեսած էր Յարուցեալը, կասկածած էին անոր վաւերականութեան։ Ինչ որ սահմռկեցուցիչ էր այս պարագային, իր յայտարարութիւնն էր, թէ «Մինչեւ որ գամերուն հետքերը չտեսնեմ անոր ձեռքերուն մէջ ու մատներս չդնեմ գամերուն տեղերը եւ ձեռքս չդպցնեմ անոր կողին՝ չեմ հաւատար» (Յհ 20.25)։ Տիեզերքի Արարիչը ամենայն խոնարհութեամբ ընդունելով այս մարտահրաւէրը, անգամ մը եւս կ՛երեւի յատկապէս Թովմասի համար, որ իր կասկածամտութեան եւ անհաւատութեան հետեւանքով ամօթահար, կը բացագանչէ՝ «իմ Տէրս եւ իմ Աստուածս», իսկ Քրիստոս կը պատասխանէ՝ «Զիս տեսնելուդ համար հաւատացիր, չէ՞. երանի՜ անոնց՝ որոնք առանց զիս տեսնելու կը հաւատան» (Յհ 20․26-29)։
Հաւատքի ջրդեղման այս ադամանդեայ երկխօսութենէն մեկնելով, հետեւեալ մտածումները կը բաժնեմ։
Ամենակալ Աստուած ստեղծելով մարդը Իր պատկերին համաձայն, զարդարեց զայն բանաւոր եւ հոգեւոր պարգեւներով։ Դժբախտաբար, պատուիրազանցութենէն ետք նախահայրը, կորսնցնելով Արարչին հետ իր անմիջական յարաբերութեան առանձնաշնորհումը, սահմանափակուեցաւ իր զգայարանքներու կարողականութեամբ։ Զինք շրջապատող երեւելի աշխարհը դարձաւ միակ իրականութիւնը։ Որով Աստուծոյ կողմէ իր մէջ ցանուած հաւատքի սերմը, Արարչին հետ հաղորդակցելու միակ միջոցը, շեղելով իր բնական նպատակէն, երկրաւոր եւ երկնաւոր իրերու պաշտամունքին յարեցաւ։
Հակառակ արարածի այս ապերախտ վերաբերմունքին, Մարդասէրն Աստուած դարերու ընթացքին պահեց մարդկութեան հետ Իր կապը, յայտնելով Ինքզինք նահապետներուն, մարգարէներուն եւ ի լրումն ժամանակի իր Միածնին մարդեղութեամբ, որուն քարոզութեամբ եւ հրաշագործութիւններով Հօր Աստուծոյ իր արարածներուն հետ Եդեմական կենդանի կապը սկսած էր վերածաղկիլ։ Բայց աւա՜ղ, Խաչը ի դերեւ հանած էր ամէն յոյս։ Յուսահատութիւն, կասկած եւ անորոշութիւն մթագնած էին Առաքեալներու հոգիներուն երկնակամարը եւ զրկուած էին Եդեմէն՝ Աստուծոյ ներկայութեան վայելքէն։ Այնուամենայնիւ, Նախախնամութիւնը որբ չձգեց զիրենք (Յհ 14.18), այլ առաւել խարսխեց ճշմարտութեան մէջ։ Մարմնապէս երեւնալով Աշակերտներուն, անոնց ֆիզիքական զգայարանքներուն միջոցաւ միանգամընդմիշտ բացաւ հոգեւոր զգայարանքը՝ տեսնելու եւ վայելելու Ճշմարիտ Կեանքը եւ Իր Սուրբ Հոգիով ապառազինեց զիրենք, որպէսզի չխաբուին, այլ յաղթեն Խաբեբային։
Այնուհետեւ, Առաքեալներու հաւատքը բարձրացաւ ո՛չ մարդկային իմաստութեան եւ ո՛չ ալ հրաշքներու, այլ Կենդանի Ժայռին վրայ։ Կասկածի ու փորձութեանց փոթորիկները որքան ալ սաստիկ փչեցին, անոնք մնացին անսասան, եւ ոչինչ կարողացաւ հեռացնել զիրենք Անոր ընկերակցութենէն (Հռ 8.31-39)։ Իրենց հրամցուած փորձութեան պտուղը հրապուրիչ չէր ուտուելու եւ ո՛չ հաճոյ՝ աչքերուն, եւ ո՛չ ալ ցանկալի՝ իմաստուն դարձնելու զիրենք (հմմտ․ Ծն 3.6), վասն զի անոնք անձամբ փորձարկած էին նորոգութիւնը եւ անփոխարինելի ցնծութիւնը Սուրբ Հոգիով քալելու՝ ճաշակելով Քրիստոսի կենսատու մարմինը եւ ըմպելով Անոր արիւնը, նաեւ տեսած ըլլալով Անտեսանելին ու մերձենալով Անհպելիին, ինչպէս նաեւ ողողուած ըլլալով աստուածային իմաստութեան Շնորհքով։
Այսօր, երբ Յաւերժական Ճշմարտութեան ձայնը անգամ մը եւս կ՛արձագանգէ մեր ականջներուն, մտքերուն ու սրտերուն մէջ՝ «Զիս տեսնելուդ համար հաւատացիր, չէ՞. երանի՜ անոնց՝ որոնք առանց զիս տեսնելու կը հաւատան», առանց թակարդուելու Թովմաս Առաքեալի կասկածամտութեամբ, միասնաբար դաւանինք եւ ըսենք՝ «Յիսուս, իմ Տէրս եւ իմ Աստուածս», եւ փառաւորենք Ամենասուրբ Երրորդութիւնը։ Ամէն։