Ի՞նչ Պատահեցաւ Այս Շաբաթ Հայոց Պատմութեան Մէջ

ՅՈՎՀԱՆՆԷՍ ԲԱՐՍԵՂԵԱՆ (ծնունդ՝ 25 Հոկտեմբեր, 1920)

Յովհաննէս Բարսեղեան կը նկատուի հայ լեզուաբանութեան ժամանակակից շրջանի հեղինակաւոր անուններէն մէկը։

Ծնած է 25 Հոկտեմբեր, 1920-ին, Մաստարա գիւղը (Թալինի շրջան)։ Աւարտած է Մաստարայի եօթնամեայ եւ Թալին միջնակարգ դպրոցները։ 1938-1944-ին ուսանած է Երեւանի պետական համալսարանի լեզուա-գրական ճիւղին մէջ, թէեւ ուսումը ընդհատուած է 1941-1943-ին Բ. Աշխարհամարտի մասնակցութեամբ։

1945-1948-ին ուսանած է համալսարանի յետաւարտական բաժնին մէջ։ Այնուհետեւ, 1952-ին պաշտպանած է թեկնածուական (առաջին դոկտորա), իսկ 1981-ին՝ դոկտորական աւարտաճառեր։ 1984-ին անոր շնորհուած է փրոֆեսորի կոչում։

1946-1948-ին Յ. Բարսեղեան եղած է Երեւանի պետական համալսարանի, իսկ 1948-1958-ին՝ Երեւանի հեռակայ պետական մանկավարժական հիմնարկի հայոց լեզուի ամպիոնի դասախօս։ Վերադառնալով Երեւանի պետական համալսարան, 1958-ին վերստին սկսած է դասախօսել հայոց լեզուի ամպիոնին մէջ եւ 1969-ին՝ վարիչ ընտրուած։ 1977-1985-ին բանասիրութեան ճիւղի տեսուչ եղած է, իսկ 1985-1990-ին՝ հայոց լեզուի պատմութեան ամպիոնի հիմնադիր-վարիչ։

1955 թուականէն սկսեալ, Յ. Բարսեղեան կատարած է Նախարարաց Խորհուրդին առընթեր եզրաբանական կոմիտէի, իսկ 1992 թուականէն սկսեալ՝ Հայաստանի կառավարութեան առընթեր լեզուի պետական տեսչութեան հայերէնի բարձրագոյն խորհուրդի գիտական քարտուղարի պարտականութիւնները։ 1964-2006-ին պարբերաբար հրատարակած է «Տերմինաբանական ուղեցոյց»ը, իր խմբագրութեամբ, լրացումներով ու մեկնութիւններով։

Յայտնի լեզուաբանը հեղինակած է քանի մը տասնեակ գիտական յօդուածներ եւ աւելի քան 20 մենագրութիւն, որոնց շարքին՝ «Արդի հայերէնի բայի եւ խոնարհման տեսութիւն» (1953), «Մանուկ Աբեղեանի հինգ հոլովի տեսութիւնը և նրա հին ու նոր քննադատութիւնները» (1967), «Հայերէնի խօսքի մասերի տարբերակման տեսութիւնները» (1975), «Հայերէնի խօսքի մասերի ուսմունքը» (1980)։

Յովհաննէս Բարսեղեանի ամենէն նշանակալից գործը «Հայաստանի եւ յարակից շրջանների տեղանունների բառարան» հինգ հատորնոց կոթողական աշխատութիւնն է (1986-2001), զոր իրագործած է պատմաբաններ Թադէոս Յակոբեանի եւ Ստեփան Մելիք-Բախշեանի համահեղինակութեամբ։ Իր գործընկերներուն մահէն ետք, Բարսեղեան խմբագրած ու հրատարակութեան պատրաստած է բառարանի վերջին երկու մեծածաւալ հատորները։ 2003-ին այդ եզակի բառարանը արժանացած է Հայաստանի նախագահի մրցանակին։

1970-ին Յ. Բարսեղեան ստացած է Հայաստան գիտութեան վաստակաւոր գործիչի կոչումը։ Պարգեւատրուած է զանազան շքանշաններով ու մետալներով, որոնցմէ ամենէն կարեւորներէն է Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանի ասպետի արժանանալը (2010)։

Ականաւոր գիտնականը մահացած է 2 Օգոստոս, 2014-ին, Երեւանի մէջ։