Հայ Գողգոթան, Ա․ Հատոր, Գրիգորիս Ծ․ Վրդ․ Պալաքեան (լաթակազմ)

Գրիգորիս եպս. Պալաքեան (1877-1934)՝ Ապրիլ 24ին ձերբակալուած ու աքսորուած դէմքերէն մէկը, յաջողած է Մեծ Եղեռնին վերապրիլ եւ տարագրութեան իր փորձառութիւնը արձանագրել «Հայ Գողգոթա»յի երկու հատորներուն մէջ, որոնցմէ երկրորդը լոյս տեսած է յետմահու։ Տարագրութեան ժամանակ, ան ձգտած էր ողջ մնալ՝ իր ամբողջ տեսածը հետագային գրելու համար։ Հետեւաբար, գիրքը արդէն մարմին առած էր իր մտքին մէջ, մինչ ոճիրն ու գազանութիւնը տեղի կ՚ունենար իր շուրջ։ Այսպիսով, Պալաքեան Սրբազանը մեծ ճիգով իր յիշողութեան մէջ ամբարած վկայութիւնը յաջողեցաւ վերապրող սերունդին փոխանցել։