Լոնտոնի Bloomsbury Publishing ընկերութեան ճիւղերէն մէկը՝ I. B. Tauris հրատարակչատունը, վերջերս լոյս ընծայեց Ազգային Առաջնորդարանի դիւանապետ՝ դոկտ. Վարդան Մատթէոսեանի անգլերէն աշխատութիւնը՝ The Politics of Naming the Armenian Genocide: Language, History and ‘Medz Yeghern’ («Հայոց ցեղասպանութիւնը անուանելու քաղաքականութիւնը. լեզու, պատմութիւն եւ “Մեծ Եղեռն”»), որ հրատարակչատան նոր՝ «Հայերը արդի եւ վաղ արդի աշխարհին մէջ» մատենաշարին առաջին հատորը կը կազմէ։
Տասնամեայ տքնաջան ուսումնասիրութեան ընթացքին, դոկտ. Մատթէոսեան իր ուշադրութիւնը սեւեռած է պատմագրութեան մէջ լրիւ անտեսուած ու սխալ մեկնաբանուած նիւթի մը վրայ՝ «Մեծ Եղեռն» անուան ծագումն ու զարգացումը, որդեգրելով պատմական, լեզուական, գրական ու քաղաքական բազմակողմանի մօտեցում մը։ Օգտագործելով հայերէն եւ օտար լեզուներով պատկառելի մատենագիտական ատաղձ մը, ան հետազօտած է զանգուածային ջարդն ու ցեղասպանութիւնը անուանող եզրերուն զարգացումը հին ժամանակներէն մինչեւ արդի շրջանը։ Հեղինակը ցոյց տուած է, թէ ինչպէ՛ս «եղեռն» բառի գործածութեան աստիճանական բնաշրջումը ընթացած է «ցեղասպանութիւն» բառի ծնունդին (1944) եւ ոճիրի միջազգային ճանաչման ի խնդիր պահանջատիրութեան զուգընթաց։ Պատմական աղէտալի իրադարձութիւն մը կոչելու քաղաքականութեան ու քաղաքական խաղերուն խորաթափանց հետազօտութիւնը կը քննարկէ անցեալ երկու տասնամեակներուն «Մեծ Եղեռն» անուան օգտագործումն ու շահագործումը Վատիկանի, Թուրքիոյ եւ Միացեալ Նահանգներու կողմէ եւ անոր արձագանգները հայկական ոլորտին մէջ։
«Հայոց ցեղասպանութիւնը զիս յատկապէս չէր հետաքրքրած իբրեւ հետազօտութիւններու գլխաւոր նիւթ, մինչեւ որ այս դարասկիզբին “Մեծ Եղեռն” անունը միջազգային բեմահարթակ մտաւ եւ անոր իմաստը հաստատելու հեղինակութենէ կամ անհրաժեշտ գիտութենէ զուրկ դերակատարներ ժխտման գործիքի վերածեցին զայն», կ՚ըսէ դոկտ. Մատթէոսեան։ «Ահա այստեղ է, որ հայերէնը երեւան կու գայ իբրեւ անտեսուած ու էական աղբիւր՝ հասկնալու, թէ անունը ի՞նչ կը նշանակէ լեզուն խօսողներուն համար, որոնք եղած են ու կը մնան նման հեղինակութիւն ու գիտելիք ունեցող միակ անձերը», կը շարունակէ ան։ «Կը կարծեմ որոշ ներդրում մը կատարած ըլլալ, որ աւելի լաւ ըմբռնուի ցեղասպանագիտական հարցերու հանդէպ բազմակողմանի մօտեցման մը անհրաժեշտութիւնը, միաժամանակ սեղանի վրայ դնելով տեղեկութիւններու եւ վերլուծումներու հանրագումար մը, որ ուսումնասիրողներուն մատչելի չէր»։
Ըստ «Հայերը արդի եւ վաղ արդի աշխարհին մէջ» մատենաշարի գլխաւոր խմբագիր՝ փրոֆ. Պետրոս Տէր Մաթոսեանի (Նեպրասքայի համալսարան, Լինքըն), «դոկտ. Մատթէոսեանի միջգիտակարգային (interdisciplinary) մօտեցումը եւ բծախնդիր հետազօտութիւնը հասկացութեան ծագումը կը լուսաբանէ գիտնականներու եւ պարզ ընթերցողներու համար՝ գծելով անոր ճանապարհը 20րդ եւ 21րդ դարերուն»։
Դոկտ. Վարդան Մատթէոսեան հայոց պատմութեան, գրականութեան ու լեզուի նուիրուած հայերէն, անգլերէն եւ սպաներէն 8 հատոր հրատարակած է, ինչպէս եւ 22 գիրք թարգմանած՝ սպաներէնի ու անգլերէնի։ Խմբագրած է հայերէն, սպաներէն եւ անգլերէն շարք մը հատորներ, եւ հրատարակած՝ բազմաթիւ ուսումնասիրութիւններ, թարգմանութիւններ եւ հրապարակագրական յօդուածներ հայ եւ օտար մամուլին մէջ։
Գիրքը կարելի է ապսպրել Ազգային Առաջնորդարանի գրախանութէն (books@armenianprelacy.org կամ 212-689-7810)։