Մնացորդաց, Գ․ Հատոր, Յակոբ Օշական (լաթակազմ)

Յակոբ Օշականի այս նշանաւոր վէպը առաջին անգամ առանձին գիրքով լոյս տեսած է 1932-1934ին, եւ աւելի քան կէս դար ետք Օշականի աշակերտներէն՝ գրաքննադատ Պօղոս Սնապեանի խմբագրութեամբ վերահրատարակուած է։ Մեծ գրագէտին այս գլուխ-գործոցը կ՚ընդգըկէ «ԺԹ. դարու կէսերէն մինչեւ տարագրութեան դժոխքը երկարող» ժամանակահատուածը։ Իբրեւ հիմնական նիւթ երկու ընտանիքներու կեանքը ունի՝ Նիկիոյ լիճին շրջակայքը դարեր առաջ բնակութիւն հաստատած հայ գիւղերէն մէկուն փարթամ ընտանիքի մը աւարտական փուլը, եւ Պրուսայի թուրք բարձրաստիճան զինուորականի մը բարդ առօրեան։ Ան կը նկարագրէ հայ գիւղն ու գիւղացին՝ իրենց անցեալով ու ներկայով, եւ թուրք քաղաքն ու քաղաքացին՝ իրենց ողջ բնորոշ գիծերով։ Օշական, ճանաչման խորունկ ու հաւաստի տուեալներով, կը ներկայացնէ երկու ժողովուրդներուն յարաբերութիւնը, անոնց հանդիպման առաջին օրերէն մինչեւ Հայոց Ցեղասպանութեան նախօրեակը։