ԿԱՐՕ ՀԱԼԱԲԵԱՆ (ծնունդ՝ 26 Յուլիս, 1897)
Խորհրդային Հայաստանի առաջին տարիներու ճարտարապետութեան ու շինարարական գործերուն մէջ իր ուրոյն տեղը ունի Կարօ Հալաբեան, որ հետագային իր վաստակը աւելի եւս արժեւորած է Ռուսաստանի մէջ։
Հալաբեան ծնած է պատմական Գանձակ քաղաքին մէջ (այժմ՝ Գեանջա, Ատրպէյճան): 1917ին աւարտած է Թիֆլիսի «Ներսիսեան» դպրոցը, իսկ 1929ին՝ Մոսկուայի բարձրագոյն գեղարուեստա-թեքնիք հիմնարկը։ Ստեղծած է Ստեփան Շահումեանի եւ Կամոյի (Սիմոն Տէը Պետրոսեան) դիմաքանդակները, երգիծական գծանկարներու շարք մը, եւ նկարազարդած է Եղիշէ Չարենցի կարգ մը գործեր։
1924ին Հայաստանի Առաջին պետական թատրոնին մէջ (այժմ` Երեւանի Գ. Սունդուկեանի անուան թատրոն) ձեւաւորած է՝ Միքայէլ Մազմանեանի հետ, Անատոլի Լունաչարսկիի «Կարմիր դիմակ» եւ Դերենիկ Դեմիրճեանի «Քաջ Նազար» թատերախաղերուն բեմադրութիւնները։ 1929-31ին ղեկավարած է Հայաստանի առաջին նախագծային հաստատութիւնը` Պետնախագիծ ինստիտուտը: Ճարտարապետներ Միքայէլ Մազմանեանի եւ Գէորգ Քոչարի հետ գլխաւորած է Հայաստանի բնակավայրերու յատակագծումի ու կառուցապատումի աշխատանքները։ 1928-29ին Երեւանի մէջ նախագծած է Կառուցողների ակումբը (այժմ` Կ. Ստանիսլավսկիի անուան ռուսական թատրոնի եւ Ողիմպիական Կոմիտէի շէնքերը), 1929-30ին՝ Երկրաբանական վարչութեան շէնքը, 1930-32ին` Երեւանի ջրա-ելեկտրակայանի բնակելի «շախմատաձեւ» տունը, 1930ին՝ Ղարաքիլիսէի (այժմ` Վանաձոր) գլխաւոր յատակագիծը: 1932ին փոխադրուած է Մոսկուա, ուր ապրած է մինչեւ կեանքին վերջը։ Անոր վաղ շրջանի գործերը կատարուած են կառուցապաշտ (constructivism) ոգիով եւ արտայայտիչ յօրինուածքով։ Անոնց մէջ նշմարելի է նորարարական միտումներու եւ դասական ճարտարապետութեան ընդհանուր սկզբունքներու միասնութիւնը, որ արտայայտուած է ուշ շրջանի լաւագոյն աշխատանքներուն մէջ։
Հալաբեան 1932-50ին եղած է Խորհրդային Միութեան Ճարտարապետներու Միութեան պատասխանատու քարտուղար եւ 1933-48ին` «ԽՍՀՄ ճարտարապետութիւն» ամսագրի պատասխանատու խմբագիր։ 1936ին ընտրուած է Ճարտարապետներու Բրիտանական թագաւորական հիմնարկի պատուաւոր թղթակից անդամ։ Եղած է Ճարտարապետներու Միջազգային Միութեան հիմնադիրներէն մէկը:
Հալաբեանի նշանաւոր կառոյցներուն մաս կը կազմէ Մոսկուայի մէջ հնգաթեւ աստղի ձեւով կառուցուած խորհրդային բանակի կեդրոնական թատրոնի (այժմ` Ռուսաստանի բանակի կեդրոնական թատրոն) շէնքը (1934-40, ճարտարապետ Վասիլի Սիմբիրցեւի հետ) եւ Նիւ Եորքի միջազգային ցուցահանդէսի Խորհրդային Միութեան տաղաւարը (1939, ճարտարապետ Բորիս Իոֆանի հետ)։ Վերջինիս համար արժանացած է Նիւ Եորքի պատուաւոր քաղաքացիի կոչումին։ Ան նաեւ նախագծած է Խորհրդային Հայաստանի տաղաւարը՝ համամիութենական գիւղատնտեսական նուաճումներու ցուցահանդէսին մէջ (Մոսկուա, 1939 եւ 1954, ճարտարապետ Սամուէլ Սաֆարեանի հետ), որ յատկանշուած է հայ ճարտարապետութեան աւանդութիւններու նորովի բացայայտումով։ 1940ին արժանացած է Հայաստանի արուեստի վաստակաւոր գործիչի կոչումին:
Բ. Աշխարհամարտի տարիներուն, Հալաբեան գլխաւորած է Խորհրդային Միութեան ճարտարապետական ակադեմիային կից յատուկ արուեստանոցը եւ ղեկավարած է երկրի կարեւորագոյն ճարտարարուեստական եւ պաշտպանական կառոյցներու լուսաքօղարկումի աշխատանքները։ 1943 թուականին, անցած է ղեկավարելու Ստալինկրատի (այժմ` Վոլկոկրատ) վերականգնումի, ինչպէս եւ յետ-պատերազմեան բնակելի տուներու նոր տեսակներու նախագիծերուն մշակման աշխատանքները: 1950-51ին նախագծած է Սոչիի (Վրաստան) ծովային կայարանը (ճարտարապետ Լ. Կառլիկիի հետ), իսկ կեանքի վերջին տարիներուն` Մոսկուայի Խիմկի-Խովրինօ մեծ բնակելի զանգուածը (կառուցապատուած է 1960-ական թուականներուն):
Հալաբեան եղած է Խորհրդային Միութեան Ճարտարապետական Ակադեմիայի ակադեմիկոս, իսկ 1949-53ին` ակադեմիայի փոխնախագահ։ 1948ին ամուսնացած է յայտնի դերասանուհի Լիւտմիլա Ցելիկովսկայայի հետ եւ ունեցած մէկ որդի՝ Ալեքսանդր։ Մահացած է Մոսկուայի մէջ, 5 Յունուար, 1959ին։ Ճարտարապետին անունով փողոցներ կոչուած են Երեւանի եւ Մոսկուայի մէջ։ 1997ին, ծննդեան 100ամեակին առիթով, Երեւանի Օղակաձեւ զբօսայգիին մէջ յուշաքար զետեղուած է։ 2021ին իր անունը կրող մոսկովեան փողոցին վրայ տեղադրուած է Հալաբեանի յուշարձանը (քանդակագործ՝ Գէորգի Ֆրանգուլեան)։